Vật liệu xây dựng truyền thống từ cây tre

Theo định nghĩa vật liệu xây dựng (VLXD) truyền thống là các loại VLXD được sử dụng trong xây dựng, trang trí các công trình kiến trúc, được lấy trực tiếp từ thiên nhiên như sỏi, đá, gỗ, đá ong, tre , nứa… hoặc chất liệu từ thiên nhiên và qua các công nghệ chế tác hình thành nên các sản phẩm như: gạch nung, ngói, gốm, sứ, đồ tráng men, sơn ta…Thông thường VLXD truyền thống có xuất xứ từ địa phương, thường được sử dụng cho kiến trúc nội ngoại thất từ lâu đời.

 

Họ nhà tre từ xưa vốn gắn bó với kiến trúc Việt, từ miền ngược xuống miền xuôi. Tre gắn bó với đời sống đa số người nông dân Việt qua hình ảnh lũy tre làng từ xưa gắn với ký ức của nhiều thế hệ. Người xa xứ ngày xưa khó quên tiếng võng tre kẽo kẹt giữa trưa hè.

Với người nông dân, tre làm nhà, làm công cụ sản xuất. Giặc đến, tre xây thành lũy, tre làm chông gai, đòn xóc tiêu diệt quân thù. Ngày nay khi đi về những vùng nông thôn Việt Nam, ta vẫn còn nhìn thấy một số nhà làm bằng các vật liệu được cho là thô sơ như đất sét trộn rơm rạ, tranh tre, nứa lá.

Đó là hình ảnh ngôi nhà của Người dân miền núi Cao Bằng: Dù chỉ là những ngôi nhà ở dung dị, những ngôi nhà này gần gũi với thiên nhiên, chở che con người và mang đến vẻ đẹp của sự bình yên giữa thiên nhiên hùng vĩ. Vật liệu làm ra chúng hoàn toàn lấy từ thiên nhiên: tre, nứa, đất, gỗ… Những ngôi nhà nhìn bên ngoài đơn sơ, nhưng chúng là nơi gia đình người dân tộc sinh sống, vì thế chúng được làm rất kĩ lưỡng và chuẩn bị cầu kì.

Nhà sàn của người Tày Hòa An: Đây là khu vực ta vẫn thấy thấp thoáng những ngôi nhà sàn. Ngôi nhà tranh vách đất, làm bằng những nguyên liệu thô sơ, thủ công, nhưng lại rất cầu kì. Bè tre ngâm trong ao bùn vài năm nhằm chống mối mọt. Mái lợp ngói, lá cọ hoặc cỏ gianh. Tre được chẻ và chuốt nhỏ, đan thành vách, tán cửa. Đất trộn bùn, rơm băm, có nơi trộn vôi và chát liếp đan nong đôi, nong ba. Những căn nhà như vậy có thể chịu được mưa nắng từ 10-15 năm mới phải tu chỉnh.

Nhà của người Nùng: Căn nhà tre lọt trong khuôn viên vườn trước, vườn sau, nhà làm bếp nhỏ nhắn nằm sát bên cạnh. Một số nhà kết hợp với tre và đất, trong đó khung vì kèo và các hoành xà bằng gỗ, còn lại đòn tay, rui mè, tường vách liếp là tre. Những ngôi nhà trát vách đất rất sạch sẽ và vuông vắn, vừa thanh nhã, mà thoáng mát. Tuỳ nắng gió từng địa vực, bộ mái có thể dâng cao hạ thấp.

Ngày nay, mặc dầu với công nghệ hiện đại, có nhiều vô số các loại vật liệu mới nhưng vật liệu từ tre vẫn được đâu đó coi trọng và tôn vinh với vẻ đẹp riêng biệt. Áp dụng công nghệ hiện đại, vật liệu tre đã có được chế biến thành rất nhiều loại sản phẩm trang trí nội thất. Vật liệu sàn tre, trần tre, đồ nội thất bằng tre, các tấm ván tường bằng tre... mang lại các ưu điểm như nhiều hoa văn độc đáo, màu sắc tự nhiên và giữ được độ sáng trong nhiều năm, chịu nhiệt độ cao và hạn chế khả năng bén lửa, là sản phẩm thay thế gỗ tự nhiên hiệu quả nhất.

Tại Việt Nam những công trình làm bằng tre nổi tiếng của KTS. Võ Trọng Nghĩa “Gió và Nước”; công trình Ngôi nhà bằng tre ở đảo Hawai (KTS David Sands thuộc công ty Bamboo Living Homes); Sài Gòn Mũi Né Resort (KTS. Nguyễn Văn Tất); Nhà Cộng đồng ở Suối Rè (KTS. Hoàng Thúc Hào) là những ví dụ điển hình về thành công sử dụng vật liệu cây tre truyền thống để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo đáng được tôn vinh!