Quỹ nhà cho người lao động nghèo tại đô thị đi đâu?

Lặp lại vết xe đổ

Không chờ đến khi Chính phủ ban hành Nghị định 90/2006/NĐ-CP quy định phải dành 20% diện tích đất trong dự án từ 10 ha trở lên để xây dựng NOXH, trước đó, TP. Hà Nội đã đi tiên phong trong mô hình này. UBND TP. Hà Nội đã ban hành Quyết định 123, theo đó quy định, đối với dự án kinh doanh hạ tầng, xây dựng nhà ở để bán, chủ đầu tư phải dành 20% (hoặc 30%) quỹ đất ở để bổ sung vào quỹ nhà ở của TP.

Còn nhớ, “quỹ nhà 123” từng là “miếng mồi ngon” được giới đầu cơ BĐS săn lùng. Những cán bộ nằm trong danh sách được mua nhà theo quỹ nhà này do TP duyệt chỉ cần cầm giấy được mua là có thể bán chênh đến hàng trăm triệu đồng/căn hộ. Nếu rà soát lại hàng trăm chung cư xây dựng trước năm 2001 là có thể biết “quỹ nhà 123” giờ đây đang được ai sử dụng, sử dụng vào việc gì... Đa phần chủ sở hữu của những căn hộ này không phải cán bộ, công chức hưởng lương nhà nước hay người thu nhập thấp của Thủ đô. 

Sau đó, TP đã “chữa cháy” bằng Quyết định 87 (ban hành năm 2004) quy định, căn hộ được bán với giá thị trường nhưng chủ đầu tư chỉ được nhận phần giá trị tương đương với chi phí xây dựng cơ bản. Chi phí xây dựng cơ bản này lại do một hội đồng định giá của TP quyết định, phần lợi chênh lệch nhà đầu tư phải nộp lại cho TP.

Như vậy có thể thấy, Hà Nội sẽ thu một phần lớn lợi nhuận của các dự án về cho ngân sách của TP. Trong khi đó, những người lao động nghèo và các đối tượng chính sách vẫn khó có cơ hội được mua nhà ưu đãi trong những dự án khu đô thị mới hiện đại (vì giá nhà các khu vực này vẫn rất cao).

NOXH Đặng Xá (Gia Lâm, Hà Nội) là một trong những dự án ít ỏi được chuyển đổi từ quỹ đất 20%. Ảnh: Như Ý.

Sau 5 năm thực hiện Nghị định 90, số lượng dự án NOXH trích từ quỹ đất 20% chỉ đếm trên đầu ngón tay như: NOXH thuộc KĐT Sài Đồng (Long Biên, Hà Nội), KĐT Đặng Xá (Gia Lâm, Hà Nội), KĐT Tây Nam Linh Đàm, KĐT Đại Mỗ (Từ Liêm, Hà Nội) với khoảng hơn 3.000 căn hộ được đưa ra thị trường. Vì vậy mới có tình trạng người dân xếp hàng, chen chân đi nộp hồ sơ mua NOXH mỗi khi có dự án mở bán. Trong khi đó, hàng chục đô thị mới được ra đời nhưng đều bỏ qua quy định này.

Mặc dù đã có bài học từ Hà Nội, nhưng Nghị định 188/2013/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển và quản lý NOXH lại cho phép chủ đầu tư dự án dùng tiền thay cho nghĩa vụ phải dành quỹ đất 20% cho phát triển NOXH đối với các dự án có quy mô sử dụng dưới 10 ha.

Mới đây nhất, Nghị định số 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển và quản lý NOXH hướng dẫn theo Luật Nhà ở năm 2014 (có hiệu lực thi hành từ ngày 10/12/2015) đã không bắt buộc chủ đầu tư phải dành 20% quỹ đất cho NOXH. Chủ đầu tư dự án được lựa chọn chuyển giao quỹ nhà ở hoặc nộp bằng tiền tương đương với giá trị quỹ đất 20% vào ngân sách địa phương, để đầu tư xây dựng NOXH trên phạm vi địa bàn.

Lãnh đạo Cục Quản lý nhà và Thị trường BĐS (Bộ Xây dựng) lý giải ngắn gọn rằng, việc quy định thêm các hình thức nêu trên là nhằm phù hợp với điều kiện cụ thể của từng dự án, đồng thời vẫn đảm bảo mục tiêu có đủ quỹ đất để phát triển NOXH theo quy định.

Tuy nhiên, có một thực tế là, nguồn cung NOXH ngày một thiếu, nhất là những dự án NOXH gần trung tâm và trong một khu đô thị đã có sẵn hạ tầng. Ông Vũ Ngọc Đạm, Trưởng Phòng phát triển nhà ở (Sở Xây dựng Hà Nội) thẳng thắn nhìn nhận: NOXH bán được hàng hay không phụ thuộc vào vị trí, hạ tầng kỹ thuật chứ không phải phụ thuộc chủ yếu vào giá bán.

Còn rà soát đến bao giờ?

Cuối năm 2011, Bộ Xây dựng đã công bố kế hoạch kiểm tra việc sử dụng quỹ đất xây dựng NOXH trên địa bàn TP. Hà Nội. Kế hoạch kiểm tra kéo dài đến năm 2014 khi Ban Chỉ đạo Trung ương về Chính sách nhà ở và Thị trường BĐS vào cuộc, Bộ Xây dựng mới công bố kết quả kiểm tra 12 dự án NOXH tại địa bàn Hà Nội.

Ông Nguyễn Trần Nam, Nguyên Thứ trưởng Bộ Xây dựng phát biểu vào thời điểm đó rằng, việc sử dụng quỹ đất để xây dựng NOXH phần lớn không đúng mục đích (trong 11 dự án chỉ có 3 dự án triển khai xây dựng NOXH; 3 dự án đã cho chuyển đổi sang xây dựng nhà ở TĐC và 3 dự án cho phép chuyển đổi sang nhà ở thương mại hoặc đấu giá quyền sử dụng đất). Các dự án vi phạm có thể kể tới như: Dự án Cầu Bươu tại Thanh Trì do Công ty Kinh doanh phát triển nhà Hà Nội đầu tư; Dự án Hạ Đình tại Thanh Xuân do Công ty Xây dựng lắp máy điện nước đầu tư; Dự án Cầu Diễn thuộc dự án TP giao lưu do Tổng Công ty CP Đầu tư xây dựng Vigeba đầu tư...

Trao đổi với phóng viên, lãnh đạo Cục Quản lý Nhà và Thị trường BĐS (Bộ Xây dựng) cho biết, hầu hết các dự án nhà ở và KĐT mới trên địa bàn TP. Hà Nội khi phê duyệt đều quy định dành quỹ đất để xây dựng NOXH. Tuy nhiên, nhiều chủ đầu tư vẫn chưa quan tâm đến việc giải phóng mặt bằng phần diện tích đất dành để xây dựng NOXH.

“Từ việc tổng hợp báo cáo của các địa phương khác cũng cho thấy tình hình tương tự như tại Hà Nội. Thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương tiếp tục tiến hành kiểm tra, rà soát việc thực hiện quy định về việc bố trí quỹ đất cho phát triển NOXH”, vị này nói.

Ông Đào Trung Chính, Phó Tổng Cục trưởng Tổng Cục quản lý đất đai (Bộ Tài nguyên & Môi trường) cho biết, Bộ Xây dựng đang quá ưu ái cho các doanh nghiệp. Muốn kiểm soát tốt quỹ đất 20% dành cho NOXH để tránh tình trạng bị biến tướng, Bộ Xây dựng hoàn toàn có thể làm được nếu quy định chủ đầu tư KĐT khi đã bán được 50% căn hộ trong dự án phải bàn giao ngay quỹ đất này. Nếu không bàn giao sẽ không cho phép doanh nghiệp triển khai bán hàng nữa.

• 0
• By Admin
• 15/12/2015
• 17