Nhà ở cho công nhân: Cần có chính sách “tam công”

Nhà ở công nhân tại khu Kim Chung - Đông Anh - Hà Nội. Ảnh: Vũ Anh

Việc phát triển các KCN đã mang lại nhiều lợi ích kinh tế cho đất nước, giải quyết công ăn việc làm cho số lượng lớn người lao động. Tuy nhiên, việc phát triển các khu dân cư công nghiệp trong thời gian qua cũng đã bộc lộ một số hạn chế cần khắc phục.

30% công nhân có chỗ ở ổn định

Theo thống kê của Viện Nghiên cứu Đô thị và Phát triển hạ tầng, tại các KCN mới trong tổng số trên 1 triệu lao động chỉ có khoảng 30% công nhân lao động có chỗ ở ổn định, số còn lại phải tự thu xếp chỗ ở, thuê trọ rải rác trong các khu dân cư lân cận KCN. Chỗ ở của công nhân lao động tại các KCN nhìn chung không bảo đảm điều kiện sống tối thiểu như các diện tích ở, khu vệ sinh, phòng tắm giặt, bếp… (chủ yếu là các hình thức sử dụng chung kiểu nhà tập thể) gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe của công nhân.

Báo cáo của Viện Nghiên cứu Đô thị và Phát triển hạ tầng cũng cho biết, chỉ có một bộ phận rất nhỏ công nhân có đủ điều kiện mua đất để sinh sống trong các khu dân cư công nghiệp (nhờ sự hỗ trợ của gia đình và các nguồn vốn vay mượn khác…). Quá trình này diễn ra chủ yếu là ở các thị trường sơ cấp (mua lại đất từ người dân sinh sống xung quanh KCN). Báo cáo cũng chỉ ra có 6 kết quả đạt được và 6 tồn tại yếu kém cần khắc phục. Yếu kém thứ 2 được nêu ra trong báo cáo này chỉ ra rằng hệ thống pháp luật về KCN còn chưa đồng bộ và “trên thực tế thì KCN là một cái túi đựng các DN KCN”.

Theo đánh giá của một số chuyên gia xây dựng, tình trạng quy hoạch KCN vẫn chưa hợp lý, quy hoạch KCN được lập tách rời thành 2 công đoạn: Quy hoạch khu vực các nhà máy xí nghiệp được làm trước (gọi là quy hoạch tổng thể phát triển KCN), quy hoạch nhà ở hoặc khu dân cư phục vụ KCN được lập song song hoặc lập sau khi khu công nghiệp hình thành. Vì thế vẫn tồn tại sự tách rời giữa công nghiệp hóa (quy hoạch riêng khu vực xây dựng các nhà máy, xí nghiệp) và đô thị hóa (quy hoạch riêng khu vực gọi là khu vực dân cư phục vụ KCN).

Cần xem công nhân, người lao động là những người dân sinh sống trong khu dân cư công nghiệp là một bộ phận của đô thị hiện tại hoặc tương lai.

Theo TS Phạm Sỹ Liêm - Phó chủ tịch Tổng hội Xây dựng Việt Nam thì khu dân cư và KCN phải được nghiên cứu trong một quy hoạch phát triển tổng thể và khu dân cư được hình thành có đủ điều kiện cho một khu đô thị. Quy trình cần thực hiện đồng bộ từ thủ tục đến thiết kế quy hoạch, thiết kế xây dựng, bảo trì và phát triển KCN tạo thuận lợi cho các nhà đầu tư vào KCN thực hiện xây dựng khu nhà ở cho công nhân. Phát triển các KCN phải đi đôi với phát triển đô thị đặc biệt các khu dân cư đồng bộ. Vì vậy, ngay từ khâu lựa chọn địa điểm phải có tầm nhìn dài hạn, chọn được vị trí thuận lợi cho việc phát triển. Việc tái di chuyển KCN trong đô thị do ô nhiễm môi trường là nguy cơ gây lãng phí xã hội cao. Việc đầu tư xây dựng khu nhà ở công nhân phục vụ các KCN ngoài việc Nhà nước chủ động xây dựng hạ tầng KCN để giảm giá thành thuê đất nhằm thu hút đầu tư còn phải có sự tham gia của các tổ chức tư nhân.

Khuyến khích đầu tư

Theo ý kiến của các chuyên gia xây dựng, quy hoạch KCN phải nằm trong một quy hoạch tổng thể gắn với quy hoạch khu dân cư công nghiệp phù hợp với quy hoạch chung của đô thị. Khu dân cư công nghiệp là một bộ phận cấu thành của hệ thống đô thị, hoặc là một đô thị tương lai trong trường hợp KCN không gắn liền đô thị hiện hữu. Để xây dựng một không gian đô thị nơi người dân có thể tiếp cận với các dịch vụ xã hội, dịch vụ công cộng tối thiểu cần thiết cho cuộc sống, cần thực hiện đồng thời xây dựng hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đô thị chứ không phải chỉ tập trung riêng việc xây dựng nhà ở.

Bên cạnh đó, cần thành lập các trường đào tạo nghề và trường dạy ngôn ngữ nhằm nâng cao kỹ năng và giúp các cá nhân tự đào tạo nâng cao tay nghề, nhờ đó, người lao động có thể dành thời gian học tập sau giờ làm việc vào ngày nghỉ. Xây dựng nhà tập thể thao, trung tâm văn hóa, phòng internet, phòng đọc… giúp người lao động sống thực sự thoải mái. Thành lập trung tâm hỗ trợ đời sống để vừa hỗ trợ vừa giải quyết những khúc mắc của người lao động.

Để giải quyết vấn đề nhà ở cho công nhân tại các KCN, trước mắt cần khẩn trương sửa đổi, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật chưa quy định cụ thể về KCN được nhìn nhận như những điểm dân cư công nghiệp hoàn chỉnh. Cần có thêm những chính sách khuyến khích đầu tư cho các chủ đầu tư xây dựng kinh doanh cơ sở hạ tầng, thu hút các dự án đầu tư, cần huy động mạnh mẽ các nguồn lực không phân biệt là các nguồn vốn từ Nhà nước hay tư nhân, tạo điều kiện thuận lợi về tiền thuê đất, tài chính, các loại thuế, đền bù GPMB… Bên cạnh đó, cần xem công nhân, người lao động là những người dân sinh sống trong khu dân cư công nghiệp là một bộ phận của đô thị hiện tại hoặc tương lai, là những công dân thực thụ tạo ra sản phẩm cho nền kinh tế và là động lực cho địa phương. Từ năm 2011 trở đi cần phát triển mạnh loại nhà tập trung là nhà ở chung cư hoặc nhà liền kề phục vụ công nhân KCN.

Các chuyên gia cũng cho rằng, bên cạnh chính sách tam nông (nông nghiệp, nông dân, nông thôn) hiện nay, cần tiếp tục nghiên cứu chính sách tam công (công nghiệp, công nhân, công thôn). Đặc biệt chú ý đến việc xây dựng đồng bộ các khu vực nhà máy, xí nghiệp công nghiệp và khu nhà ở, dịch vụ, các khu chức năng khác, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng bộ. Đặc biệt chú ý đến quy hoạch công thôn: Điểm dân cư công nghiệp hướng đến đô thị công nghiệp trong tương lai.

PGS. TS Lưu Đức Hải
Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam.
(Theo BXD)

• 0
• By Admin
• 13/10/2011
• 17