Kiến trúc sư trưởng: Nên là chức danh cá nhân

Theo góp ý của Hội Quy hoạch phát triển đô thị VN, KTST nên là chức danh cá nhân làm tư vấn cho chính quyền đô thị. Đồng thời Hội cũng cho rằng, cần đánh giá một cách khách quan, chuẩn xác mô hình KTST đã từng được thí điểm ở Hà Nội, Tp Hồ Chí Minh và của các nước.

Trông đi, ngẫm lại

Hiện nay không phải tất cả các nước đều có mô hình KTST, ngay cả các nước có mô hình KTST cũng có chức năng khác nhau như tư vấn độc lập hay kiêm nhiệm quản lý. Do vậy, khi giới thiệu kinh nghiệm của nước ngoài cần lựa chọn hợp lý và có phân tích đề cập đến mối quan hệ trong thể chế quản lý, trong điều kiện kinh tế xã hội, trong phân cấp của nước sở tại.

Trong dự thảo đề án có nêu tổng quát chỉ với hai mô hình - KTST kiêm người đứng đầu cơ quan quản lý quy hoạch - kiến trúc và KTST là chức danh cá nhân làm tư vấn cho thị trưởng thành phố - là chưa đầy đủ và thiếu phân tích. Cần tổng hợp thông tin để nêu đầy đủ hơn.

Thí dụ, nhiều nước KTST là chức danh cá nhân nhưng có cả hệ thống (của thành phố, của khu vực, của từng dự án lớn…). KTST thông thường kiêm Chủ tịch hội đồng kiến trúc - quy hoạch đô thị. Cũng cần kể đến trường hợp như Singapore, KTST kiêm Cục trưởng Cục tái thiết đô thị và là người đứng đầu Ủy ban kiểm soát phát triển. Tổng quát cho thấy, đa số các nước có điều kiện tương tự Việt Nam thì KTST thường là người đứng đầu Hội đồng Kiến trúc - Quy hoạch song trong Hội đồng đa số là các chuyên gia chuyên ngành, đại diện cho các Hội nghề nghiệp. Đây là điều khác với cơ cấu hiện hành theo quy định về Hội đồng kiến trúc - quy hoạch của Việt Nam.

Theo Hội Quy hoạch phát triển đô thị VN, để xác lập mô hình, chức năng KTST cho thời gian tới, bên cạnh việc tham khảo các mô hình của nước ngoài, rất cần đánh giá mô hình KTST đã thực hiện thí điểm ở Hà Nội, Tp Hồ Chí Minh. Trong dự thảo đề án của Bộ Xây dựng đã nêu vấn đề này rất dài, song nội dung còn chưa đầy đủ, chưa phân tích được cả quá trình đã có những điều chỉnh thích hợp, chưa xác lập được mối quan hệ với cơ chế quản lý trong từng thời kỳ (từ 1990 đến 2000 đã 4 lần thay đổi điều lệ quản lý xây dựng). Và nhất là chưa nhận xét về vai trò "tản quyền" của KTST. TS - KTS Đào Ngọc Nghiêm, nguyên giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc, người đã từng giữ cương vị KTST thành phố Hà Nội, cho rằng, cần phân tích đầy đủ để tránh nhận xét không chuẩn xác và nhất là cần xem xét đề án khi chuyển đổi mô hình Văn phòng KTSTHà Nội sang Sở Quy hoạch - Kiến trúc vào năm 2002 để thấy rõ tính phù hợp của chức năng tham mưu quản lý cho thành phố về quy hoạch - kiến trúc.

KTST - người có uy tín về nghề nghiệp

Hội Quy hoạch phát triển đô thị VN thống nhất với đề xuất cho rằng KTST là chức danh cá nhân, làm tư vấn cho chính quyền đô thị. Đa số ý kiến trong Hội cho rằng, để có bộ máy làm việc, để phát huy chất lượng tư vấn, thì KTST nên kiệm nhiệm Chủ tịch Hội đồng Kiến trúc - Quy hoạch. Giúp việc cho Hội đồng và cho KTST có một số cán bộ giúp việc kiêm cơ quan thường trực của Hội đồng. Cũng có một số ý kiến cho rằng nên quy định vấn đề kiêm nhiệm linh hoạt để phù hợp với điều kiện hoạt động nghề nghiệp trong nền kinh tế thị trường. KTST kiêm Chủ tịch Hội đồng Kiến trúc- Quy hoạch và cũng có thể kiêm là người đứng đầu cơ quan quản lý về quy hoạch - kiến trúc của đô thị.

Về tiêu chí lựa chọn bổ nhiệm KTST, ngoài những tiêu chí nêu trong dự thảo, Hội Quy hoạch phát triển đô thị cho rằng KTST phải là người có uy tín về nghề nghiệp, phải được sự thống nhất của các hội xã hội nghề nghiệp có liên quan. Đề xuất mô hình KTST trong thời gian tới cần gắn với thể chế, cơ cấu tổ chức về quản lý KTST đô thị, xem xét đến mối quan hệ giữa các yếu tố tác động đến xây dựng đô thị, đó là vai trò chức năng các cơ quan chuyên môn, vai trò cộng đồng và vai trò các tổ chức tư vấn…

 Theo KTDT